در فرآیند تصفیه صنعتی آب از طیف وسیعی از مواد شیمیایی با ویژگیهای مشخص استفاده میشود. در واقع این مواد با هدف حذف آلودگی و ناخالصیهای آب، کاربرد دارند. اما مواد شیمیایی تصفیه آب چه موادی هستند؟
مواد شیمیایی متنوعی برای تصفیه آب بکار میروند که منعقدکنندهها، ضدجلبکها، تنظیمکنندههای Ph، گندزداها، ضدرسوبها، ضدکف و بوزداها و … از جمله آنها هستند. در ادامه به معرفی اجمالی مواد شیمیایی تصفیه آب خواهیم پرداخت.
مواد شیمیایی تصفیه آب
گروهی از مواد شیمیایی تصفیه آب، منعقدکنندهها هستند. این مواد با داشتن ظرفیت بالایی از یونهای مثبت در تهنشین کردن و انعقاد انواع ناخالصی آب مورد استفاده قرار میگیرند. پلی آلومینیوم کلراید، سولفات آلومینیوم و کلروفریک مهمترین مواد شیمیایی منعقدکننده هستند که در حوضچههای تهنشینی کاربرد دارند.
گروهی دیگر از مواد شیمیایی هستند که به فرآیند انعقاد کمک میکنند. پلی الکترولیتها، سیلیکای فعال، ترکیبات جذبکننده مثل خاک بنتونیت، آهک، کربنات سدیم از جمله انواع مواد منعقدکننده در امر تسهیل انعقاد ناخالصیهای آب هستند.
از دیگر مواد شیمیایی تصفیه آب، جلبککشها هستند. این مواد درواقع جلبکهای آبی و سبز رشد یافته در آب را از بین میبرند. فراموش نکنید که جلبککشها توان مهار رشد جلبکهای جدید و حتی مواد سمی تولید شده توسط جلبکهای نابود شده را ندارند. نمکهای آهن، سولفات مس، کلرید بنزالکونیوم و نمکهای آمین و رزین مهمترین جلبککشها هستند که در فرآیند تصفیه آب استفاده میشوند.
ضدکفها از دیگر مواد شیمیایی تصفیه آب هستند. ضد کفها اغلب به صورت جامد (پودری) یا امولسیون، ترکیبی از سیلیس و انواع روغنها بکار میروند. از لحاظ شیمیایی این موادِ غیر سمی، بدون بو و مزه و غیر فرّار، با داشتن ترکیبابت روغنی مانع ایجاد کف در فرآیند تصفیه آب میشوند.
مهمترین مواد شیمیایی تصفیه آب، خنثیسازها و اسیدیتهکنندهها هستند. در صورتی که آب ورودی به سیستم، خاصیت خوردگی (اسیدی بالا) داشته باشد، خنثی سازیِ ph آب به عنوان اولین مرحله تصفیه انجام میشود. پس با توجه به ph استاندارد، خروجی آب با مواد شیمیایی اسیدی یا بازی به ph مورد نظر تغییر مییابد.
عمده مواد شیمیایی با خاصیت قلیایی مورد کاربرد در افزایش خاصیت بازی آب، شامل آهک هیدراته و سود پرک بوده و مواد شیمیایی با خاصیت اسیدی در جهت افزایش خاصیت اسیدیته آب، اسید سولفوریک و اسید هیدروکلریک است.
ضروریترین مواد شیمیایی در فرآیند تصفیه آب، مواد با خاصیت ضدعفونی و گندزدا هستند. هدف از انجام مرحله ضدعفونی در فرآیند تصفیهای، حذف میکروارگانیسمهای عامل ایجاد عفونت و آلودگیها است. مولفههایی چون تعداد و نوع میکروارگانیسمها، از جمله مواردی است که تاثیر بسزایی در انتخاب نوع ماده گندزدا دارند. از مهمترین مواد شیمیایی با خاصیت ضدعفونیکننده در فرآیند تصفیه آب را در ادامه ذکر میکنیم:
با انجام فرآیند کلرزنی، طبیعتا میزان غلظت کلر در آب از حد مجاز افزایش پیدا میکند. جهت کاهش غلظت کلر و دیگر مواد گندزدا، فرآیند کلرزدایی انجام میشود. سدیم سولفات، سدیم تیو سولفات، سدیم بی سولفات، دی اکسید سولفور و سدیم متا بی سولفیت از عمده مواد شیمیایی به کار رفته برای کلرزدایی است.
منیزیم و کلسیم در آب از دلایلی است که میتواند باعث رسوب در آب شوند. اغلب رسوبات ایجاد شده از جنس سولفات کلسیم، کربنات کلسیم و سولفات باریم و… هستند. جهت پیشگیری از رسوبگذاری عناصر یادشده، از مواد شیمیایی تصفیه آب با خاصیت ضدرسوبی یا همان آنتیاسکالانتها استفاده میشود. عدم به کارگیری مواد ضد رسوب در فرآیند تصفیه آب، باعث افزایش TDS (سختی آب)، کاهش دبی (میزان آب عبوری در واحد زمان) و رسوبگذاری در سیستمهای فیتراسیون میشود. مشتقات فسفات چون متا فسفاتها و پلی فسفاتها از جمله مواد شیمیایی مورد استفاده به عنوان ضدرسوبها هستند.
بیشترین علل ایجاد بو در آب، وجود گاز H2S، انواع آمینها، دی اکسید گوگرد و مرکپتانها و… است. در جهت حذف عاملهای ایجاد بو از انواع مواد شیمیایی استفاده میشود. کلرید آهن، اکسیژن فعال و پرمنگنات پتاسیم از جمله مواد شیمیایی با خاصیت بوزدایی بوده که در فرآیند تصفیه آب بکار میرود.
جمعبندی
فرآیند تصفیه آب شامل مراحل پیچیده و متنوعی است با انواع مواد شیمیایی و طی مراحل مختلف باید انجام گیرد. مواد شیمیایی تصفیه آب شامل گروههای متنوعی (گندزدا، منعقدکنندهها، ضدرسوبها و…) هستند که هر کدام با ماهیت شیمیایی منحصربفرد خود در فرآیند تصفیه آب در حذف ناخالصیهای مزاحم و انواع میکروارگانیسمها استفاده میشوند.